|
Sıvı metalin
çok yüksek basınç altında metalden yapılmış bir kalıba
doldurulması esasına dayanır. Uygulanan basınç sayesinde fazla
miktarda sıvı metalin kalıba çok hızlı bir şekilde doldurulması
sağlanır. Katılaşma tamamlanıncaya kadar basınç uygulanmaya devam
edilir ve ardından kalıp açılarak itici çubuklar yardımıyla parça
kalıptan çıkarılarak işlem tamamlanır. Bu yöntem sayesinde çok
karışık şekilli parçaların dökümü mümkün olur. Genellikle
dökülecek malzemelerin erime sıcaklığı 1000
ºC nin altındadır. İşlemler
tamamıyla makinalar tarafından gerçekleştirildiği için yüksek
üretim hızlarına erişilebilir (100...800 parça/saat). Kullanılan
basınç 10 - 80 atmosfer arasında değişir. İşlem sonucu elde edilen
parçalara genellikle talaşlı işlemeye lüzum kalmaz. Ayrıca
parçaların yüzeyleri hızlı soğuma sonucunda ince taneli ve
mukavemetli olurlar. Kalıplar pahalı olduğundan dolayı bu yöntem
genellikle 5000 parçanın üstünde üretim yapılacaksa uygundur.
Kalıp malzemesi olarak dökme demir, karbonlu çelik, alaşımlı çelik
ve bazen de demir dışı malzemeler kullanılabilir. Dökülen metalin
erime sıcaklığı yüksek ise alaşımlı çelik kalıplar, düşük ise
karbonlu çelik kalıplar kullanılır. Basınçlı dökümde kurşun,
kalay, çinko, alüminyum ve magnezyum alaşımları kullanılır.
Kalıplar genellikle çift parçalıdır ve üzerlerinde parçaları
çıkarabilmek için itici çubuklar vardır. Kalıpların sıcaklığının
sabit kalması için genellikle su ile soğutulur. Hem kalıp ömrü
artar hem de katılaşma esnasında hızlı soğuma sağlanır.
Yöntemin
Üstünlükleri;
-
Karmaşık
biçimli küçük parçaların dökümüne uygundur.
-
İnce cidarlı
parçalarda kalıbın tam olarak dolması sağlanır.
-
Üretim hızı
yüksektir.
-
Yüzey kalitesi
ve boyut hassasiyeti çok yüksek olduğundan ek bitirme
işlemlerine genellikle gerek kalmaz.
-
Hızlı soğuma
sonucu oluşan ince taneli içyapının mekanik özellikleri iyidir.
Yöntemin
Sınırları;
-
Sadece küçük
parçaların üretimi mümkündür.
-
Kalıp tasarımı
güçtür.
-
Döküm makinası
için yüksek bir ön yatırım gereklidir.
-
Kalıp masrafı
nedeniyle ancak seri üretimde ve çok sayıda parça için
ekonomiktir.
-
Yüksek
sıcaklıkta eriyen malzemelerin dökümü yapılamaz.
Sıcak
Hazneli Basınçlı Döküm:
Kalay kurşun ve
çinko gibi düşük sıcaklıkta eriyen metallerin dökümünde kullanılan
yöntemdir. Bu yöntemde hazne potanın içinde bulunur. Erimiş
metalin içindeki hazneye dolan sıvı metal bir piston veya basınçlı
hava yardımıyla kalıp boşluğuna basılır. Katılaşma tamamlanıncaya
kadar basınç uygulanmaya devam eder. Ardından kalıp açılır ve
itici çubuklar tarafından parça kalıptan ayrılır.
Sıcak
hazneli basınçlı döküm animasyonu için tıklayınız
Soğuk Hazneli
Basınçlı Döküm:
Yüksek
sıcaklıkta eriyen ve makinanın çalışan parçaları ile sürekli temas
halinde bulunması sakıncalı olan alaşımlarda (bakır, alüminyum ve
magnezym alaşımları) soğuk hazneli basınçlı döküm yöntemi
kullanılır. Bu yöntemde ocakta eritilen metal bir kepçe yardımıyla
istenilen miktarda alınarak hazneye konulur. Sonra piston bu
erimiş metali sıkıştırarak kalıba doldurur ve katlaşma işleminin
sonuna kadar basınç uygulanmaya devam eder. Ardından sıcak
haznelide olduğu gibi kalıp ayrılır, iticiler yardımıyla parça
çıkarılır ve işlem devam eder.
Soğuk hazneli basınçlı döküm animasyonu için
tıklayınız
Soğuk hazneli basınçlı döküm örneği için tıklayınız
Soğuk hazneli döküm yapan bir fabrikanın sitesinde
yer alan videolar için tıklayınız
|
